ration card e-KYC डिजिटल युगात सरकारी सेवांचे आधुनिकीकरण होत असताना, नागरिकांना अनेक सुविधा मिळत आहेत. यामध्ये रेशन कार्डाच्या इलेक्ट्रॉनिक नो योर कस्टमर (e-KYC) प्रक्रियेचा समावेश आहे. या नवीन व्यवस्थेमुळे सरकारी योजनांचा लाभ घेणे सोपे झाले आहे, परंतु यासोबतच साइबर गुन्हेगारांच्या फसवणुकीचे प्रकारही वाढले आहेत. अशा परिस्थितीत नागरिकांनी अत्यंत सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.
ई-केवायसी प्रक्रियेचे महत्त्व
केंद्र सरकारने सार्वजनिक वितरण प्रणालीत पारदर्शकता आणण्यासाठी रेशन कार्डाची ई-केवायसी अनिवार्य केली आहे. या उपक्रमाचा मुख्य उद्देश बनावट रेशन कार्डधारकांना वगळून पात्र लाभार्थ्यांना योग्य लाभ पोहोचवणे आहे. आधार कार्डाच्या माध्यमातून व्यक्तीची वास्तविक ओळख पटवणे आणि बायोमेट्रिक तपासणीद्वारे त्यांची प्रामाणिकता सुनिश्चित करणे यामुळे शक्य होते.
या व्यवस्थेमुळे एकाच व्यक्तीचे अनेक रेशन कार्ड असण्याची शक्यता संपुष्टात येते. त्याचबरोबर सरकारी अनुदानाचा गैरवापर रोखला जातो आणि खरोखर गरजू असलेल्या कुटुंबांना योग्य फायदा मिळतो.
अधिकृत ई-केवायसी पद्धती
रेशन कार्डाची ई-केवायसी करण्यासाठी सरकारने एक निश्चित आणि सुरक्षित प्रक्रिया निर्धारित केली आहे. ही प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
सर्वप्रथम तुमच्याकडे मूळ रेशन कार्ड आणि आधार कार्ड असणे आवश्यक आहे. यानंतर तुम्हाला तुमच्या क्षेत्रातील अधिकृत रेशन विक्रेत्याकडे जावे लागेल. तेथे त्यांच्याकडील पॉइंट ऑफ सेल (POS) मशीनवर तुमची बायोमेट्रिक तपासणी केली जाते.
या प्रक्रियेदरम्यान रेशन कार्डावर नोंदवलेल्या कुटुंबातील सर्व सदस्यांनी स्वतः उपस्थित राहणे बंधनकारक आहे. प्रत्येकाच्या फिंगरप्रिंटची तपासणी करून त्यांची ओळख पटवली जाते. ही संपूर्ण सेवा सरकारने पूर्णपणे मोफत ठेवली आहे आणि यासाठी कोणतेही शुल्क आकारले जात नाही.
फसवणुकीचे प्रकार आणि सावधगिरी
डिजिटल फसवणुकीच्या वाढत्या प्रवृत्तीमुळे साइबर गुन्हेगार रेशन कार्ड ई-केवायसीचा गैरफायदा घेत आहेत. ते बनावट एसएमएस, व्हॉट्सअ‍ॅप मेसेज किंवा ईमेल पाठवून नागरिकांना फसवण्याचा प्रयत्न करतात. या संदेशांमध्ये अशी माहिती असते की तुमचे रेशन कार्ड रद्द होणार आहे किंवा ई-केवायसी न केल्यास तुम्हाला सरकारी योजनांचा लाभ मिळणार नाही.
अशा संदेशांमध्ये एक लिंक दिली जाते आणि त्यावर क्लिक करून तुमची वैयक्तिक माहिती भरण्यास सांगितले जाते. या लिंकवर क्लिक केल्यानंतर तुमच्याकडून आधार नंबर, बँक खाते क्रमांक, मोबाइल नंबर आणि OTP अशी संवेदनशील माहिती मागवली जाते.
एकदा ही माहिती हस्तगत झाल्यानंतर गुन्हेगार तुमच्या बँक खात्यातून पैसे काढून घेतात किंवा तुमच्या नावाने इतर गैरकार्ये करतात. त्यामुळे अशा कोणत्याही अनधिकृत लिंकवर कधीच क्लिक करू नका.
सुरक्षितता उपाय
रेशन कार्ड ई-केवायसी फसवणुकीपासून स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी काही महत्त्वाचे उपाय करणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम लक्षात ठेवा की सरकार कधीही फोन किंवा मेसेजद्वारे वैयक्तिक माहिती मागत नाही. कोणत्याही अनोळखी व्यक्तीला आपली आधार संख्या, बँक तपशील किंवा OTP कधीच सांगू नका.
जर तुम्हाला कोणतेही संशयास्पद संदेश आले तर त्यांच्यावर प्रतिक्रिया देऊ नका. त्याऐवजी त्वरित तुमच्या स्थानिक रेशन विक्रेत्याशी संपर्क साधा किंवा संबंधित सरकारी कार्यालयात चौकशी करा. संशयास्पद व्यक्तींची माहिती स्थानिक पोलिस ठाण्यात नोंदवा.
आपल्या मोबाइल फोनमध्ये अँटीव्हायरस सॉफ्टवेअर वापरा आणि नियमित अपडेट करा. अनावश्यक अ‍ॅप्स डाउनलोड करू नका आणि फक्त अधिकृत अ‍ॅप स्टोअरवरूनच अ‍ॅप्स इन्स्टॉल करा.
शुल्काबाबत सावधगिरी
काही ठिकाणी रेशन विक्रेते ई-केवायसी करण्यासाठी पैसे मागू शकतात, परंतु हे पूर्णपणे चुकीचे आहे. सरकारने ही सेवा संपूर्णपणे विनामूल्य ठेवली आहे. जर कोणीतरी या सेवेसाठी शुल्क मागितले तर तुम्ही संबंधित जिल्हा पुरवठा अधिकारी, तहसीलदार किंवा कलेक्टर कार्यालयात तक्रार करू शकता.
असेच जर कोणी ऑनलाइन ई-केवायसी करण्यासाठी पैसे मागितले तर समजून घ्या की ही फसवणूक आहे. अधिकृत प्रक्रिया फक्त रेशन विक्रेत्याच्या दुकानात बायोमेट्रिक तपासणीद्वारे केली जाते.
योग्य अधिकाऱ्यांशी संपर्क
रेशन कार्डाबाबत कोणतीही समस्या आली तर योग्य अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधा. प्रत्येक जिल्ह्यात सार्वजनिक वितरण प्रणालीसाठी स्वतंत्र कार्यालय आहे. तेथील अधिकारी तुमच्या समस्येचे निराकरण करण्यात मदत करतील.
फसवणुकीची घटना घडली तर त्वरित साइबर क्राइम सेलमध्ये तक्रार नोंदवा. तुमच्या पैशांचे नुकसान झाले असल्यास बँकेशी संपर्क साधून खाते ब्लॉक करा
रेशन कार्ड ई-केवायसी ही एक उपयुक्त सरकारी सेवा आहे जी पारदर्शकता वाढवते आणि पात्र लाभार्थ्यांना योग्य फायदा मिळवून देते. परंतु या सेवेचा गैरफायदा करणाऱ्या फसवणुकीच्या प्रकारांपासून सावध राहणे अत्यंत आवश्यक आहे. फक्त अधिकृत मार्गाने आणि योग्य ठिकाणी जाऊन ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करा. कोणत्याही संशयास्पद संदेशावर विश्वास ठेवू नका आणि आपली वैयक्तिक माहिती सुरक्षित ठेवा.
अस्वीकरण (Disclaimer): वरील माहिती विविध इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून संकलित केली आहे. आम्ही या बातमीच्या 100% सत्यतेची हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया सविचार करून आणि योग्य अधिकाऱ्यांशी तपासणी करून पुढील प्रक्रिया करा
